
İlaçlar hasta olduğumuz zamanlarda tedavi amaçlı kullandığımız kimyasal ürünlerdir. Zorunda kalmadıkça ilaç tüketmek sağlımız da olumsuz etkiler oluşturur. İlaç kullanımı doktor kontrolünde ve etkileşimi göz önüne alınarak kullanılmalıdır. Reçetesiz ilaç kullanımı her zaman riskli olduğu unutulmamalıdır.
Baz ilaçlar karaciğerde metabolize olurken, bazıları ise böbrekten metabolize olur. Karaciğer hastalığı olan kişilerde Karaciğer hastalıklarında metabolize edilen ilaçları kullanmak sakıncalıdır (kontraendikasyon). Aynı şeklide böbrek yetmezliği ve böbrek hastalığı olan kişilerin de böbrekden itrah edilen ilaçları kullanması sakıncıladır. Bu sebeplerden dolayı doktora danışmadan asla ilaç kullanılmamalıdır. Çok basit zannedilen ilaçlar dahi ciddi risk taşıyabilir. Hangi ilaçların uygun olup olmadığını size doktorunuz anlatacaktır.
İlaçların Yan Etkileri
Diğer taraftan ilaçların hafif, orta veya ciddi yan etkileri söz konusu olabilir. Yan etkiler solunum sisteminde, kardiyovasküler (kalp-damar) sistemde, nörolojik sistemde, gastgroinstestinal sistemde (bağırsak – mide vs), cilt ve diğer hedef dokularda görülebilir. Bu nedenden dolayı ilaçlar bilinçli kullanılmalıdır.
Allerjilere Dikkat
İlaçlara, besinlere, etken maddelere veya diğer uyarıcı maddelere alerjiniz olabilir. Atopik kişilik diye tarif edilen naif kişiler, bu maddelerle karşılaştıgında ciddi allerji semptomları ile karşılaşabilir. Örneğin bir ilacın içerisindeki maddeye allerji durumunda aynı etkiyi oluşturcak farklı etken madde içeren müstehzarlar(ilaç) tercih edilebilir. Örneğin penisiline allerjisi olan kişiye farklı antibiyotikler reçete edilir (Azitromisin, Eritromisin gibi etken maddeler). Allerji bölümüzden allerji ile ilgili diğer yazılarımızı okuyabilirsiniz.
İlaç Etkileşimleri
Kullanabileceğiniz herhangi bir ilaç, kullanmakta olduğunuz bir ilaçla etkileşime geçebilir. Bu yüzden doktorunuza tüm kullandığınız ilaçları anlatmanız gerekir. Reçetesz ilaç kullanmaktan kesinlikle kaçınmak gerekir. Örneğin ilaçların büyük çoğunluğu karaciğerdeki cyt-P453 (sitokrom p453) tarafından deaktive edilir. Bu enzimatik yolağa etki eden bir ilaç, aynı mekanızma ile deaktive olan diğer bir ilacı etkileyerek yıkımını önleyebilir; buda ilacın kandaki dozunun ve yarılanma ömrünün artmasına neden olur. Bu nedenden dolayı ilaçlar bilinçli, düzgün ve doktor kontrolünde kullanılmadır.
Gebelikte İlaç Kullanımına Dikkat
Bazı ilaçların teratojenik (bebeğe zarar veren) etkileri mevcuttur. Kesin kontraendikasyonu olan ilaçlar doktor tarafından yazılmaz. Eğer gebeyseniz veya gebelik planlıyorsanız doktorunuza mutlaka bunu bildirmeniz gerekir. Kesinlikle doktora danışmadan ilaç kullanılmaz. Aynı şekilde bazı immunolojik ilaçlar aylarca, hatta yıllarca kanda kalabilir. Dolayısıyla gebelik planlarınız da doktorunuzla paylaşılmalıdır.
Aspirin
Makalemizi 1 örnek ilaçla bitirelim. Aspirin hakkındaki bazı dipnotlar ağağıdaki gibidir:
- Aspirin mutlaka top karnına ve en bir bardak su ile alınmalıdır.
- Aspirin virütik enjeksiyonlu çocuklarda kullanılmadan önce doktora mutlaka danışılmalıdır.
- Yüksek dozda ve sürekli kullanım için doktora mutlaka başvurmalı ve kontrollere sık sık gidilmelidir.
- Eğer kullandığınız aspirinden sirke kokusu geliyorsa ilaç bozulmuş anlamına gelir. Bu tür ilaçları kullanmak ciddi durumlar doğurabilir.
- Son kullanma tarihi ilaç kullanımında büyük önem taşır.
- Son kullanma tarihi geçmemişse bile ilaçları muhafaza edildiği yerlere dikkat edilmelidir.
- Çocuklarda yüksek dozda aspirin kullanımı zehirlenmelere neden olabilir.
- Yüksek dozda aspirin kullanımı şeker hastalarının idrar testinde yanlış sonuç çıkmasına neden olur.
- Ateş düşürücü olarak aspirin kullanmış ve ateş 3 gün içinde düşmemiş yada 3 gün içinde tekrarlamış ise doktora gidilmelidir.
- Yüksek dozda aspirin kullanımı C vitaminini idrar ile dışarı atılmasına neden olur. Bu nedenle bazı doktorlar aspirin kullanımı süresince C vitamini takviyesi önermektedir.
- Bağırsak yumuşatıcı ilaçlarla birlikte kullanımı uygun değildir.
- Astımı olan hastalarda aspirin kullanımı bronşlarda duyarlılığı arttırdığı için krize neden olma ihtimali vardır bu yüzden doktora danışılmalıdır.
- Teptik ülseriniz varsa hastalığınız ağırlaşabilir bu da mide kanama riskinin aspirin ile artmasına neden olur.
- Hamile kadınların bu süre zarfında aspirin kullanımı tavsiye edilmemektedir. Doğumdan birkaç gün önce aspirin almaları doğum anı ve sonrasındaki kanamaları arttırabilir.