İdrar yolu enfeksiyonu bulguları ve tedavisi
Bu makalede gençlerde ve yetişkinlerde idrar yolları enfeksiyonu incelenecektir. İdrar yolları idrarın üretildiği ve vücut dışına atıldığı sistemdir. İdrar yolu sistemi böbrekler ve idrar kesesi ile bunları birbirine bağlayan tüpleri kapsar. Bu sisteme virüs bulaştığında enfeksiyona neden olur.
Çoğu idrar yolu enfeksiyonu aslanda mesane enfeksiyonudur. Mesane enfeksiyonu hemen tedavi edilirse genellikle ciddi değildir. Müdahale edilmediği halinde böbreklere sıçrayabilir. Böbrek enfeksiyonu ise kalıcı hasara neden olabilecek ciddi bir durumdur.
Virüsler sisteme genellikle idrarı idrar kesesinden vücut dışına taşıyan tüp olan üretra yoluyla girer. Bu virüslere neden olan virüsler kalın bağırsakta yaşar ve dışkıda bulunur. Bu virüsler üretraya girdiğinde mesaneye ve böbreklere bulaşarak idrar yolu enfeksiyonuna neden olur.
İdrar yolu enfeksiyonu kadınlarda daha sık görülmektedir. Bunun olası nedenlerinden biri kadınlarda üretranın daha kısa olmasına bağlı olarak virüslerin idrar kesesine (mesane) daha çabuk ulaşmasıdır. Cinsel ilişki de kadınlarda virüsün bulaşmasını kolaylaştırır.
Şeker hastaları ve gebelerde idrar yolu enfeksiyonu eğilimi artmaktadır. Ayrıca idrarın mesaneden akışını engelleyen bir hastalık var ise mesane enfeksiyonu riski artmaktadır (örneğin böbrek taşı veya prostat genişlemesi).
İdrar Yolu Enfeksiyonu’nun Nedenleri
Üretraya girerek idrar yoluna sıçrayan bakteriler idrar yolu enfeksiyonunun en yaygın sebeplerinden biridir. Normalde kalın bağırsakta yaşayan ve dışkıda görülen bakteriler en yaygın enfeksiyon kaynağıdır. Cinsel ilişki de özellikle kadınlarda bakterinin idrar yoluna sıçramasını kolaylaştırır.
Bazı durumlarda kana veya lenf sistemine karışan bakteriler böbrek veya mesane enfeksiyonlarına neden olabilir.
Böbrek taşları, erkeklerde prostat genişlemesi ve idrar yollarındaki yapısal problemler vücudun idrarı tam olarak atmasını engelleyerek idrar yolu enfeksiyonuna neden olabilir.
Kadınlarda tekrarlayan idrar yolları enfeksiyonu kalıtsal nedenlere bağlı olabilir.
İdrar Yolu Enfeksiyonu semptomları Nelerdir?
Aşağıdaki semptomlar görüldüğünde idrar yolu enfeksiyonundan şüphelenilir:
- İdrar sırasında acı veya yanma,
- Sıklıkla idrara çıkma ihtiyacı, ancak yeterince idrar gelmemesi,
- Alt karında ağrı,
- İdrarın bulanıklaşması, pembe veya kırmızı görünmesi, normalden farklı kokması,
- Kaburgaların altında böbreklerin bulunduğu yerde ağrı,
- Ateş ve üşüme,
- Mide bulantısı ve kusma
Ayrıca aşağıdaki durumlarda derhal doktora gidilmelidir:
- Böbreklerin bulunduğu yerde ağrı, ateş, mide bulantısı ve kusmanın bir arada görülmesi,
- Şeker hastaları, böbrek hastaları veya bağışıklığı zayıf olan kişiler,
- 65 yaş üstü kişiler
- Hamileler
Bazı kişilerde herhangi bir semptom görülmeksizin idrar yolları enfeksiyonu ortaya çıkabilir. Buna asemptomatik bakteriüri adı verilir. asemptomatik bakteriüri çoğu durumda semptom geliştirmez ve tedavi edilmeksizin kendiliğinden iyileşir.
İdrar Yolları Enfeksiyonu Olduğunda Ne Olur?
İdrar yolları enfeksiyonu bakterinin rektal bölgeden üretra yoluyla girmesi ve idrar yoluna seyrederek mesane veya böbreklere bulaşması ile ortaya çıkar. Temel olarak İYE idrar sırasında ağrı veya idrarda yanma gibi üriner semptomlar ortaya çıkarır. Bazı mesane enfeksiyonları birkaç gün içerisinde kendiliğinden geçer. Çoğu vakada ise antibiyotik tedavisi uygulanır. Enfeksiyonun geçmesi için belirli bir zaman gereklidir ve yapılacak idrar testleri enfeksiyonun bulunduğu bölgeye, sıklığına ve vakanın ciddiyetine göre değişir.
İdrar yolu enfeksiyonu komplikasyonları nadiren de olsa ortaya çıkabilir. Ciddi komplikasyonlar arasında kalıcı böbrek hasarı ve hayati tehlike içeren enfeksiyon yayılması yer almaktadır. Idrar yolu enfeksiyonun tedavi edilmemesi ve antibiyotiklere cevap verilmemesi durumunda bu risk artar.
Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu
İYE en yaygın olarak orta yaşlı kadınlarda görülür. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülmesinin sebepleri şunlardır:
- Kadınlarda kalın bağırsak üretraya daha yakındır. Böylece dışkıdaki bakteri idrar yollarına daha kolay bulaşır.
- Üretra kadınlarda daha kısadır. Bu da bakterinin mesaneye ulaşmasını kolaylaştırır.
- Cinsel ilişki kadınlarda bakterinin üretraya itilmesini sağlayabilir.
- Erkeklerin prostat kesesinde üretilen sıvı idrar yollarındaki bakterinin öldürülmesine yardımcı olmaktadır.
- Ayrıca hamilelik ve geçmişte İYE geçirmiş olmak kadınlarda riski arttırır.
Erkeklerde İdrar Yolu Enfeksiyonu
İleri yaşlardaki erkeklerde idrar yolu enfeksiyonu genellikle prostat problemleriyle bağlantılıdır. Bu da tedaviyi zorlaştırır. İleri yaşlarda erkeklerde yaygın görülen prostat genişlemesi vücudun idrarı atma becerisini kısıtlar. Tekrarlayan İYE prostatitis, epididimitis veya diğer idrar yolu problemlerinin göstergesi olabilir.
Bunun yanı sıra sünnet edilmemiş olmak, anal cinsel ilişki, vajinal enfeksiyon görülen bir kadınla cinsel ilişki ve HIV enfeksiyonu da erkeklerde İYE riskini arttırır.
Şunu unutmamak gerekir ki idrar yolları enfeksiyonu erkeklerde idrar yolu enfeksiyonu daha komplike kabul edilir. Komplike idrar yolu enfeksiyonlarının kesinlikle yatırılıp hastanede tedavi edilmesi gerekir.
İdrar yolu enfeksiyonları etkenleri

Etkenlerin büyük kısmından E.Coli denen bakteri sorumludur. Ayrıca Staphylococcus saprophyticus adlı bakteri de olguların %10-15 inden sorumludur. Diğer taraftan Klebsiella, Proteus, Pseudomonas ve Enterobacter`ler de etkenler arasındadır. Ayrıca viral ve fungal (mantar) etkenler de idrar yolu enfeksiyonları arasında yer alabilir.
İdrar yolu enfeksiyonu Tedavisi
Antibiyotikler birçok İYE tedavisinde başarılı olmaktadır. İYE tedavisinin amacı semptomları hafifletmek, enfeksiyonu yok etmek ve tekrar ortaya çıkmasını engellemek ve böbrek hasarı ve sepsis gibi ciddi komplikasyonların önüne geçmektir. Hamile kadınlarda tedavi hem anneyi hem bebeği korumaktadır.
Mesane enfeksiyonu tedavisinde genellikle antibiyotik ve evde tedavi yöntemleri bir arada kullanılır. Evde tedavi yöntemleri arasında çok fazla su içmek, sıklıkla idrara çıkmak ve idrarı tamamen boşaltmak yer almaktadır.
Böbrek enfeksiyonlarında oral antibiyotikler kullanılır. Ancak bazı ciddi durumlarda hastaneye kısa süreli yatış gerekebilir. Böbrek enfeksiyonları genellikle mesane enfeksiyonlarından daha ciddidir.
Kadınlarda tekrarlayan İYE durumunda önleyici antibiyotik terapisinden yararlanılır.