Kısa tanımıyla boğaz iltihabı diye bilinen farenjit (tıp dilinde phayrngitidis), dikkat edilmediğinde ciddi bir hastalık haline dönüşebilen, iltihaplı veya iltihapsız olarak ortaya çıkabilen bir boğaz hastalığıdır. Özellikle yutkunma, öksürme ve ses kısıklığı şeklinde kendini gösterse de birçok belirtisi bulunmaktadır. Daha çok viral boğaz enfeksiyonuna sekonder gelişmiş boğaz ağrısı şeklinde görülse de mevsimsel ya da üşütmeye dayalı görülen boğaz ağrıları bakteriyel kaynaklı olabilir. Antibiyotik kullanımına gerek kalmadan geçen farenjitler olduğu gibi ağır ilaçlar gerektiren farenjit çeşitleri de bulunmaktadır. Ülkemizde farenjitin büyük bir kaynağı viral kaynaklı olup, istirahatle geçen, ilaç veya antibiotik kullanıma gerek kalmadan atlatılabilen türdendir.
Farenjit Niçin Olur? Farenjit Nedenleri nelerdir?
Birçok kişinin mevsimsel olarak yaşadığı ve bir o kadar kolay atlattığı hastalığın farklı farklı sebepleri bulunmaktadır. İyileşme süresi en fazla 10 gün olan bu akut farenjit türünün diğerlerinden farkı olarak hızlı gelişmesi ve şiddetli iltihaplanmaya bağlı olarak ortaya çıkmasıdır. Daha hafif geçen ancak bir o kadar da kalıcı olan faranjit türü ise kronik farenjit türüdür. Kronik farenjitte dikkat çeken nokta ise iyileşme süresinin oldukça kısa sürmesidir. Daha basit sebeplerle ortaya çıkan kronik farenjittin temelinde akut faranjit yatar. Devamlılık taşıyan farenjitlere kronik faranjit denir. Bakteriler, burun tıkanıklığı, reflü, sigara farenjittin ortaya çıkmasına neden olur. Diğer tarftan aşırı ses kullanımı (özellikle öğretmenler, cami hocaları, siyasetçiler…), aşırı sıcak sıvı veya çay tüketimi, reflü hastalığı gibi durumlarda farenjit hastalığını tetikleyebilir.
Farenjit Belirtileri Nelerdir?
Akut farenjitte belirtiler; boğazda yanma, seste kısıklık, ateş, burun akıntısı ve halsizlik şeklinde kendini gösterir. Hastalığın, boğaz faaliyetlerini zorlaması hastayı oldukça zorlar. Farenjitin her iki türü de halsizliğe neden olur. Kronik farenjitte boğazda acı daha az hissedilir. Daha çok yutkunma problemleri ve gıcıklı öksürük kendini gösterir. Hiçbir şey yokken kuru kuru öksürüğünüz varsa kronik faranjit söz konusudur. Farenjitin sık görüldüğü yaş grubu daha çok 5 yaş altı çocuklardır. Bu çocuklarda tonsilla ve/veya farenksin hiperemik oluşu dikkat çeker. Bu nedenle sıcak tutulmaları ve yeme içmelerine dikkat edilmeleri gerekmektedir.
Farenjit Tedavisi
Farenjit, uyku bölecek kadar ve geceleri sıkıntı yaratacak duruma geldiyse doktora gidilmesi gerekir. Doktorun verecek olduğu ağrı kesiciler ve antibiyotiklerle daha hafif bir şekilde atlatılabilir. Akut farenjittin iyileşme süresi en fazla 10 gündür. Ancak kronik farenjit kendini sık sık tekrar eder. Bu nedenle özellikle içilen gıdalara dikkat edilmesinde fayda vardır. Tuzlu su gargarası ve burun açıcı sprey kullanımları da hem burunu hem boğazı rahatlatacaktır. İlaç kullanamayan ve farenjitten kurtulmak isteyenler ise ılık adaçayı ile kendilerini daha iyi hissedebilirler. Bir bardak suya adaçayı yapraklarını atarak 10 dakika kaynatıp sonrasında 3 dakika demlenmesini bekleyerek iyi gelecek bir çay içilebilir (bkz: “Adaçayının faydaları“). Gargara veya boğaz spreyleri, burun açıcı spreyler, ağrı kesiciler ve bazı vitamin destekleri (özellikle b5 vitamini) farenjit/larenjit tedavisinin temelini oluşturur. Bazen duruma göre antibiotik de ilave edilebilir. Ülkemizde farenjit genel olarak viral kaynaklı olup antibiyotik kullanımına gereksinim olmamaktadır. Diğer taraftan farenjit başka bir hastalığa sekonder gelişmiş ise (reflü vs) altta yatan neden tedavi edilmelidir.
Ayrıca bkz: “Gereksiz veya yanlış antibiyoik kullanımının zararları”
Farenjit Hastalarının Dikkat Etmesi Gerekenler
Farenjitte boğazın tahriş olup olmaması çok önemlidir. Bu nedenle çok sıcak ve çok soğuk olan gıdalardan uzak durulmalıdır. Bağırmadan konuşulmalıdır. Ses telleri ve boğaz için dikkat edilmesi gerekir. Her uyanıldığında soğuk suyu yerine ılık su içilmelidir. Asitli, acılı ve demli olan gıdalar midede reflüye neden olur. Reflü de sonrasında boğaz tahrişine neden olan bir hastalıktır. Bu nedenle yenilen gıdaların mide asidini arttırmamasına boğazın tahribatına neden olmamasına dikkat edilmelidir. Geçmeyen boğaz ağrıları için mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Farenjit geçer mi?
Akut farenjit genellikle viral/bakteriyel kaynaklı olup gelip geçicidir. Bazen de phayrnx mukoza yapının tahribatı ile meydana gelir ve mukozanın yenilenmesi ile geriler. Fakat bazen farenjit kronik bir hal alabilir. Reflü, sürekli sesi kullanımı, aşırı sıcak veya soğuk gıda/sıvı tüketimi gibi nedenler sürekli tahribat vererek farenjitin geçmesine engel olabilir. Diğer taraftan ülkemizde aşırı sıcak çay tüketimi (özellikle Erzurum) de farenjit nedenleri arasında yer alır. Bu bağlamda dikkat edildiğinde ve doğru tedavi edildiğinde farenjt geçici, dikkat edilmediğinde ise kalıcı bir hal alabilir.
Ayrıca bkz: “Akut Tonsillit nedir?”
ERKEK