Kreatinin Nedir?
Kreatinin, vücüttaki kas faaliyetleri sonucu ortaya çıkan endojen bir atık maddedir ve kas enerji deposu olarak bilinen kreatin isimli molekülün işlenmesi ile ortaya çıkar. Kreatinin, böbrekten atıldığı için böbrek fonksiyon testlerinde hekimlere kolaylık sağlar ve böbrek yetmezliği tanılarında bi hayli öneme sahiptir. Bu bağlamda tahlil sonuçlarında sıkça görülebildiği için kreatinin nedir sorusu sıkça sorulmakta ve araştırılmaktadır. Bu yazımızda kreatinin yüksekliği ve kreatinin düşüklüğü tam olarak neyi ifade eder, kreatinin normal referans aralıkları ve klinik öneminden bahsedeceğiz.
Kan Kreatinin Testi Neyi İfade Eder?
Kan kreatinin düzeyi böbrek fonksiyonlarını tayin etmede oldukça önemlidir ve bu konuda hekimler tarafından sıklıkla istenmektedir. Kreatinin böbrekler tarafından filtre edilerek atıldığından, belli düzeyin üzerindeki kreatinin yüksekliği böbrek yetmezliği tanısı koydurabilir. Kreatinin yüksekliği durumunda, hastanın idrar çıkışı olup olmaması ve diğer yardımcı labaratuvar tetkikleri ile birlikte değerlendirilerek böbrek fonskiyonları hakkında yorum yapılır. Kan kreatinin düzeyi kas aktivitesi, beslenme ve böbrek fonksiyonlarından ve oral sıvı alımından doğrudan etkilenen bir parametredir.
Kreatinin Yüksekliği Neyi İfade Eder?
Böbrekler yeterli düzeyde çalışmadığında kreatinin molekülü yeterince filtre olamaz ve böbrekten atılamaz, bu da kan kreatinin seviyesinde yükselme şeklinde kendini gösterir. Belli kritik eşik değerin üzerinde kreatinin seviyesi (veya bazal kreatinin değerinin 1.5 katına çıkmış olması) böbrek yetmezliği olarak kendini gösterir. Böbrek yetmezlikleri akut (ABY), kronik (KBY) veya kronik zeminde akut (KBY zemininde ABY) olarak 3 temel gruba ayrılabilir. Bunun yorumlaması ve analizi hekiminizce yapılacaktır. (Geniş kapsamlı böbrek yetmezliği konusu için bkz.: https://www.hepsaglik.net/bobrek-yetmezligi-nedir-belirtileri-ve-tedavi-yontemleri/)
Kreatinin Düşüklüğü Ne Anlam İfade Eder?
Klinik olarak kreatinin değerinin yüksek olması daha anlamlıdır ve böbrek yetmezliği tanısını koymada oldukça önem arz eder. Fakat bazı durumlarda kreatinin değerleri düşük de görülebilmektedir. Peki kreatinin değerleri neden düşük olur ve düşüklüğü neyi ifade eder?
Kreatinin değeri, oral alım bozukluğuna veya kas kitlesinde azalmalar sonucu düşük ölçülebilir. Diğer bir tabirle yetersiz beslenme ve kas kitlesindeki azalmalar kreatinin değerini düşüren en önemli unsurlardır. Bazı özel durumlarda kreatinin atılımının fazla olduğu nefrolojik hadiselerde de kreatinin düşük olabilmektedir.
Kreatinin normal sınırları nedir?
Kreatinin değerinden kabaca bahsedildi. Peki kreatinin değeri kaç olmalı? Kreatinin değerlerinin normali kabaca 0,50 – 1,35 mg/dL olarak özetlenebilir. Böbrek yetmezliği tanısı için idrar çıkışı ve daha öncesi bazal kreatinin değerleri baz alınır. Kişinin bazal kreatinin değerlerinin 0,3 mg/dL artması veya bazal değerinin 1,5 katına çıkması durumlarında kreatinin yüksekliği böbrek yetmezliği lehine değerlendirilir. Diğer taraftan kişinin saatlik idrar çıkış miktarı da tanı da önem arz eder.
Böbrek Hasarı için KDIGO kriterleri*:
●Serum Kreatinine ≥0.3 mg/dL (≥26.5 micromol/L) artması veya,
●Serum kreatinin normalin ≥1.5 katına çıkması veya
●İdrar çıkışın 6 saat boyunca <0.5 mL/kg/saat olması
