Lösemi nedir? Lösemi Tedavisi ve Lösemi Türleri

LÖSEMİ (KAN KANSERİ)

Lösemi kan hücrelerinde görülen kanserdir. Çoğu kemiğin içinde bulunan yumuşak doku, yani kemik iliğinde başlar. Kemik iliği kan hücrelerinin üretildiği yerdir.

Löseminin semptomları Nelerdir?

Akut lösemi semptomları kanserin ne kadar geliştiğine bağlıdır. Bu semptomlar arasında şunlar yer alır:

• Boynunuzda, koltuk altında veya kasıklarda ortaya çıkan yumru veya şiş beze,
• Sıklıkla görülen burun kanamaları, diş eti kanamaları veya anal bölgeden kan gelmesi, ciltte çürük görüntüleri veya adet kanamasının ağır geçmesi,
• Sıklıkla ateşlenme,
• Gece terlemeleri,
• Kemik ağrısı,
• Açıklanamayan iştah veya kilo kaybı,
• Bilinen bir sebep olmaksızın yorgunluk,
• Karnın sol tarafında şişme ve ağrı

Löseminin kronik biçimlerinde hastalığın ilerlemesine kadar herhangi bir semptom görülmeyebilir. semptomlar kademeli olarak ortaya çıkar.

Lösemi Hastalığında Neler Olur?

Kemik iliği Kök Hücrelerinin üretildiği ve olgunlaştığı yerdir. Bu Kök Hücreler beyaz kan hücresi, kırmızı kan hücresi ve trombosite dönüşür.

Çoğu lösemi vakasında normalden fazla beyaz kan hücresi (WBC) bulunur. Bu lösemi hücreleri kemik iliğindeki normal kan hücrelerini dışarıya iter, lenf bezlerinde, karaciğerde ve dalakta gelişir.

Lösemili hücreler normal hücreleri baskıladığında kan görevini yerine getiremez. Kolaylıkla kanama veya çürümeler ortaya çıkabilir, normalden daha sık enfeksiyonlar ve aşırı yorgunluk görülebilir.

Lösemide Sağ Kalım Oranı

Sağ kalım oranları lösemi türlerine göre değişiklik gösterir. Teşhis konulduktan sonra 5 yıl ve daha fazla yaşayan kişilerin oranı “5 yıllık yaşam/sağ kalım oranı” olarak ifade edilir. Aşağıdaki tabloda çeşitli lösemi türlerinde 5 yıllık yaşama oranları verilmiştir. Ancak bu yüzdeler herkes için geçerli olmayabilir:

Akut Lenfoblastik Lösemi (ALL)                             Her 100 kişiden 39’u

Akut Miyeloid Lösemi (AML)                                   Her 100 kişiden 5-65 arası

Kronik Lenfositik Lösemi (KLL)                              Her 100 kişiden 81’i

Kronik Miyeloid Lösemi (KML)                               Her 100 kişiden 90’ı

Bu rakamlar yeni tedavilerin uygulanmaya başlanmadığı 5 yıldan eski vakaları ifade etmektedir. Bu nedenle günümüzde yaşam oranları bu oranlardan çok daha yüksektir.

İyileşme 

Lösemi tedavi edilebilir bir hastalıktır. Lösemi hastalığı birçok hastada başarıyla kontrol altına alınabilmektedir. Ancak burada tedavi yerine “kontrol altına almak”  denmesi daha doğru olabilir. Çünkü kanser ve belirtileri yeniden baş gösterebilir. Bu olasılığın doktorla görüşülmesi gerekir.

Löseminin Nedenleri Nelerdir?

Lösemi neden olur sorusu en çok merak edilenlerin başındadır. Löseminin sebebi tam olarak bilinmemektedir. Ancak bazı şeyler çeşitli lösemi türlerinin riskini arttırmaktadır. Bunlara risk faktörleri denir. Ancak lösemi hastalarının bir çoğunda bu risk faktörleri görülmemektedir.

Genel Lösemi Risk Faktörleri:

• Aşırı radyasyona maruz kalma,
• Geçmişteki bir kanseri tedavi etmek için uygulanan Kemoterapi veya ışın tedavisi
• Down Sendromu gibi anormal kromozomların neden olduğu durumlar

AML Risk Faktörleri

• Benzen ve formaldehit gibi kimyasallara maruz kalmak

KLL Risk Faktörleri

• Aile geçmişinde KLL bulunması,
• Orta yaş ve üstü beyaz erkekler
• HTLV-1 isimli bir virüsün bulaşması

KML Risk Faktörleri

• Philedelphia kromozomu adı verilen bir gen değişimi (mutasyon) ortaya çıkması

Ne Zaman Doktora Gidilmeli

Yukarıda belirtilen semptomlardan herhangi biri görüldüğünde mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Doktorun hastayı kontrol ettiği ancak bir müdahalede bulunmadığı döneme aktif izlem adı verilir. Hastanın lösemi aşamasına ve genel sağlık durumuna bağlı olarak yetişkinlerde bu bir tedavi yöntemi olabilir.

Kronik lemfositik lösemi (KLL) hastalarında doktorlar başlangıçta aktif izlem gerçekleştirirler, çünkü tedaviye ihtiyaç olmayabilir. Örneğin KLL görülen her 3 hastadan 1’inde tedaviye ihtiyaç duyulmamaktadır. KLL görülen hastalar genellikle tedavi edilmeksizin uzun yıllar yaşayabilmektedir.

Aktif izlem löseminin diğer türlerinde genellikle önerilmez.

Aktif izlem süresince:

• Düzenli olarak doktora gidilmesi,
• Tarama ve kan testi gibi düzenli testler yapılması gerekir
• Hangi semptomlar görüldüğünde hemen doktora bildirilmesi gerektiği hastaya söylenir.

Kime Gidilmeli?

Lösemi semptomlarını değerlendirebilecek doktorlar şunlardır:

• Aile hekimleri,
• Pediyatri hekimi,
• Dahiliye uzmanı
• Hemşire,
• Asistan hekimler

Lösemi teşhisi tıp onkoloğu, pediyatri onkoloğu veya bir hematolog tarafından konulabilir. Bu uzmanlar aynı zamanda lösemiyi tedavi edebilir.

Lösemi Teşhisinde Uygulanan Testler

Doktor lösemiden şüphelendiğinde aşağıdakileri gerçekleştirir:

• Sağlık geçmişinizi öğrenmek isteyecektir,
• Boyun, koltukaltı veya kasıktaki büyüyen lenf bezlerini kontrol eder.
• Karaciğer veya dalakta büyüme olup olmadığını kontrol eder.
• Tam kan sayımı ve kan kimyası ölçümü yapılır. Bu testler doktorunuzun yorgunluk, zayıflık, ateş, çürüme veya kilo kaybı gibi semptomları değerlendirmesine yardımcı olur.
• Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsi gerçekleştirilir. Bu işlem lösemi teşhisinde çok önemlidir ve lösemi türünün belirlenmesini sağlar.

Lösemi Türünün Belirlenmesi ve Lösemiye Yönelik Testler

Kan testlerinde lösemi belirtileri ortaya çıktıysa doktor türünü belirlemek isteyecektir. Tedavi planı hastadaki lösemi türüne göre oluşturulacaktır.

• Kan testi genellikle kronik lemfositik lösemi (KLL) teşhisinde yeterlidir.
• Olağandışı hücrelere, kromozomlara veya hücrelerdeki proteinlere yakından bakılmasıyla lösemi türü tespit edilir. Bu testler şunlardır:
  • Kan veya kemik iliği numunesi alınarak hücre kromozomlarındaki belirli değişiklikler kontrol edilir (sitogenetik analiz).
  • Kanser hücreleri normal hücrelerle karşılaştırılarak lösemi türü tespit edilir (immunofenotip).
  • Akut miyeloid lösemi (AML) gibi belirli lösemi türlerinde görülen çeşitli gen türlerine bakılır. Bu test ters trankskripsiyon-polimeraz zincir reaksiyonu testi veya RT – PCR olarak bilinmektedir.

Bu testler tedavi planını şekillendirir. Bazı durumlarda bu testler löseminin hafifleyeceğinin veya tekrar ortaya çıkacağının tespit edilmesini sağlar. bazı vakalarda ise bu testler yaşama oranının (sağ kalım) tahmin edilmesine yardımcı olur.

Bunların yanı sıra doktor şu testleri yapabilir:

• Akciğer filmi: Löseminin sürekli öksürük, kanlı öksürük, göğüs ağrısı veya nefes zorluğu gibi problemlere yol açıp açmadığını belirlemeye yardımcı olur.
• Baş, göğüs ve bel kısmında CT taraması yapılarak löseminin bu bölgelere yayılıp yayılmadığına bakılır.
• Lumbal Ponsiyon: Beyin-omurilik sıvısında lösemili hücrelerin bulunup bulunmadığı tespit edilir.
• Konfüzyon, felç, uyuşukluk, görme problemleri, vertigo veya baş ağrısı gibi semptomların incelenmesi için beyin MR’ı çekilebilir. Bu semptomlar genellikle löseminin beyine sıçradığını gösterir.
• Lösemi hücrelerinin incelenmesi için lenf bezlerinden veya diğer dokulardan biyopsi alınması

LÖSEMİ TEDAVİSİ

Lösemi tedavisinin amacı lösemili hücreleri yok etmek ve kemik iliğinde normal hücrelerin gelişmesini sağlamaktır. Tedaviyle ilgili kararlar löseminin türüne, aşamasına, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre değişir.

Akut Lösemi Tedavisi

ALL İçin:

ALL tedavi planları 3 aşamalıdır. Bunlar İndüksiyon, konsolidasyon ve mentönans.

• İndüksiyon terapisinde hafiflemeyi başlatmak için kandaki ve kemik iliğindeki lösemili hücreler öldürülür. Tedavide Kemoterapi ve kortikosteroid uygulanır. İndüksiyon genellikle 4 hafta sürer ve bu süreçte hastanede kalınır. Ancak bazı ALL hastalarında belirli gen değişikliklerinin oluştuğu lösemi hücreleri görülür. Bu gen Philedelphia Kromozomu olarak adlandırılır. Bu kişilerde tedavi tirosin kinaz inhibitörü ile gerçekleştirilir.
• Konsolidasyon terapisinde testlerde görülmediği halde mevcut olabilecek lösemi hücreleri öldürülür. Bu hücrelerin yeniden gelişmesi hastalığın yeniden ortaya çıkmasına neden olur. Tedavide Kemoterapi uygulanır ve Kök Hücre transplantasyonu gerçekleştirilebilir. Bu adımda Kemoterapi veya ışın tedavisi yoluyla önleyici beyin tedavisi veya omurilik tedavi uygulanabilir. Konsolidasyon genellikle birkaç ay sürer ancak hastanede kalmayı gerektirmez.
• Mentönans aşaması da kalan lösemi hücrelerinin gelişmesini önler. Bu tedavi indüksiyon veya konsolidasyon aşamalarında uygulanandan daha az dozda Kemoterapi ile gerçekleştirilebilir. Kemoterapi ilaçlarla birlikte ayda bir intravenöz olarak uygulanır. Genellikle 3 yıla kadar sürebilir ancak bu süre içerisinde hastaların çoğu günlük yaşamını rahatlıkla sürdürebilir.

Tedaviden sonraki 5 yıl boyunca lösemi belirtisinin görülmemesi iyileşme olarak adlandırılabilir.

AML İçin

Akut Miyeloid lösemi (AML) tedavisi anormal miyeloid hücrelerinin genetik yapısına bağlıdır. Tedavi planı remisyon indüksiyonu ve post-remisyon olarak iki aşamalıdır.

• Remisyon indüksiyonu: remisyonun (hafifleme) başlatılması için kandaki ve kemik iliğindeki lösemili hücreler öldürülür. İntravenöz tedavi olarak Kemoterapi uygulanır. 1 hafta Kemoterapi, 3 hafta kemik iliği iyileştirmesi olarak uygulanır. Bu bir ay süresince hastanede yatılır.
• Post-remisyon aşamasında testlerde görünmediği halde var olabilecek lösemi hücreleri öldürülür. Bu tedavide ilave Kemoterapi ve Kök Hücre transplantasyonu uygulanabilir. Veya doktorunuz yeni tedaviler için klinik bir deney yapabilir. 3-4 ay süresince ayda birkaç gün hastanede Kemoterapi verilir.

Kronik Lösemi Tedavisi

KLL İçin:

KLL hemen tedavi edilmeyebilir. KLL tedavi seçenekleri şunlardır:

• Işın tedavisi: Birçok anormal lenfositten şişen lenf bezlerini iyileştirmek için kullanılır.
• Kemoterapi: İlaçlarla birlikte uygulanabilir ve monoklonal antikorları içerebilir.

KLL tedaviye cevap vermezse veya belirli bir süre sonra tekrar ortaya çıkarsa daha fazla Kemoterapi veya Kök Hücre transplantasyonu uygulanabilir.

KLL hastalarında vücut enfeksiyonlarla gereğince savaşamaz. Hata ve doktor pnömani veya maya enfeksiyonu gibi enfeksiyon belirtilerini takip eder. Enfeksiyonların erken tedavisi hastanın daha uzun yaşamasını sağlar. Zatürre, grip gibi aşılarla enfeksiyonlar önlenmeye çalışılır.

hepsaglik.net