3 yaş, çocuklarda inatçılık ve ben merkezli özelliklerin ortaya çıktığı zorlu bir dönem olarak tanımlanabilir. Bu dönemde çocukların “inat” odaklı eğilimlere yönelmesi, 3 yaş döneminin karakteristik özelliğidir. İsteklerine karşı alacakları “hayır” cevabı, öfke nöbetlerine, ağlama krizlerine sebebiyet verebilir. Genel itibari ile 2.5 ve 3 yaş aralığındaki çocuklarda bu durumların gözlenmesi doğal olarak kabul edilmektedir.
Paralel Oyun Dönemi
3 yaş dönemi çocuğun oyuncaklara yönelme dönemi olarakta tarif edilebilir. Paylaşma konusunda yaşanacak zorlukların başladığı dönem olan 3 yaş dönemi çocuk için oldukça önemlidir. Paylaşma konusuna yönelik çocuğun fiziksel zarar verme eğilimi (ısırık, bağırma, vurma) görülebilir.
3 Yaş Döneminin Diğer İsimleri
- Birinci kaprisler çağı
- Egosantrik dönem
- 3 yaş bunalım dönemi
- Özgürlüğe karşı birinci atılım
Ego dediğimiz kavramın farkındalığı çocuklarda bu dönemde başlar. Bu dönemin başarılı olarak tamamlamayan çocuklarda benlik kavramı ileriki yaşlarda sorunsal durumlara dönüşebilir. Bu sorunsal durumların ileriki yaşlarda düzeltilebilmesi psikolojik tedavilerle mümkündür.
3 Yaş Döneminin Genel Davranışları
3 yaşına gelmiş çocuklar artık anneye olan bağımlılıklarını bir nebze olsun becerileri dahilinde azaltabilirler. Fırsat eşliğinde yemek yeme, soyunmak, giyinmek ve temizlik gibi öz ihtiyaçlarını karşılayabilecek kapasitededirler. Yapılan araştırmalar 3 yaş döneminde çocukların başkaları ile etkileşim kurmaları için gerekli olan dil gelişiminin yeterli seviyede olduğunu ortaya koymuştur. Çocuk eğitimine uygun bir yaş olan 3 yaş için ebeveynler çocuğunu yuvaya bu yaş döneminde gönderebilir. Çocuk, sosyal bir grubun parçası olduğunda anneye olan bağlılığı kendine olan güvene dönüşmeye başlayacaktır. Bu konuda anneler daha duygusal olup çocuğun bu bahsi geçen konularda yetersiz olacağını düşünebilir ancak verilecek desteğe bağlı olarak çocuğun bu yaş aralığında uzunca bir süre başka bir sosyal grupla etkileşim halinde kalabilirliği klinik olarak ispatlanmıştır.
3 Yaş Döneminde Aile Tavrı Nasıl Olmalıdır?
Bu dönemki ailenin çocuğa karşı takınacağı tavır oldukça hayati önem taşımaktadır. Birey olmanın ilk adımının gerçekleşeceği bu dönemde, çocuğun ben merkezli eğilimini aşmasında yardım edilmeli, çocuğun talepkar olduğu konularda kurallar konulmalı ve ödüllendirilmelidir.
Bu dönemdeki çocukların çevresinde meydana gelen sorun çözme biçimlerini taklit ettiği, ebeveynler tarafından unutulmamalıdır. Örnek vermek gerekirse, bir sorunla karşılaşıldığında ebeveynlerin saldırgan bir tavır takınması, çocuğun aynı sorunla karşılaştığında saldırgan bir tavır takınması üzerinde etkili olacaktır. 3 yaş dönemindeki çocukların davranışlarını, hatta kelime öbeklerini bu bağlamda sıkça taklit ettiğini söyleyebiliriz.
3 Yaş Dönemindeki Çocuğa Yaklaşım Ne Şekilde Olmalı?
Bu dönemdeki çocuklar etrafındaki her şeyi keşfetmek ister haliyle bu durum kırılan vazo, karalanan duvar ve kanepelerde kendini sıkça gösterebilir. Aslında bu durum çocuğun bir şeyleri keşfetmesi ve tanıması için gereklidir. Bu yüzden bu duruma göre çocuğa bir oda hazırlanmalı yararlı olacaktır. Bu durumun kontrol dahilinde serbest bırakılması çocuğun gelişimi için oldukça önemlidir.
Belki abartı gelebilir ancak ilerideki tek başına hayat kontrolünün ilk adımı bu yaşta gerçekleşir. Yani çocuğun özgürlükçü bir tavır benimsemesi ileriki yaşlarda hayatın karşısına çıkardığı sorunlarda, daha mücadeleci bir yapıya bürünmesini sağlayacaktır.
Daha önce belirtmiş olduğumuz gibi bu dönemin birden çok ismi vardır. Bunun sebebi çocukta oluşan fiziksel ve duygusal tepkimelerdir. Bunlardan bir tanesi de “bunalım dönemi” olarak adlandırılmaktadır. Bu şu anlama gelmektedir çocuk, yaklaşımınız ne olursa olsun size karşı koyacak, bastırmaya çalışacaktır. Aslında bu bir deneme şeklidir, yani çocuk kendi öz kuvvetini deneyecek ve kabul ettirmeye çabası gösterecektir.
Birçok ebeveyn için sorun oluşturan bir durumdan bahsetmeden geçmeyelim. Sorunun ismi: “gürültü”, bu dönemdeki çocukların gürültü çıkarması (nesnelere bağlı veya bağırma yolu ile) bir gereksinimdir. Bu durumun gerçekleşmemesi yani çocuğun fazla sessiz bir yapıda olması, endişelenmeniz için yeterli bir sebeptir dedikten sonra çocuğun 3 yaş döneminde gelişimi ne şekilde yön değiştiriyor onları irdeleyelim.
3 Yaş Dönemi ve Gelişim Süreci
Motor Gelişim
3 yaş dönemindeki çocuklar aşağıdaki sıralayacağımız şeyleri yapabilirler:
- Parmak ucunda durmaya başlarlar ve yürüyebilirler.
- Ayak bilekleri çapraz olacak şekilde oturablirler.
- 3 tekerlekli bisikletleri kullanabilirler.
- Karşılıklı oyun oynayabilirler, karşılıklı top atmak gibi.
- İki elini de senkron bir şekilde kullanma yetisini kazanabilirler.
- Yine yürümeye bağlı olarak basamaklardan atlayabilirler.
Dil Gelişimi
- Adını, cinsiyetini, yaşını söyleyebilir.
- Ses tonu duruma göre değişiklik gösterebilir
- Ezberleme yeteneğini kullanabilir
- Rakamları tanır, hatta bazılarını ezbere alabilir
- Komplike olmayan cümleleri anlar ve yerine getirmeye çalışır.
- El, kulak, burun, göz vb… organlarını sayabilir.
- Sorduğu soru sayısı artır ve şarkı söyleyebilir.
Duygusal Gelişim
- Taklit eğilimi gösterebilirler
- Neden sonuç ilişkisi içeren cümleler kurmaya başlarlar.
- Duygularını bu cümlelerle karşısındakilere aktarabilirler.
- Onay beklentisi içindedirler.
Temizlik ve Yemek
- Mendili kullanabilirler.
- Diş fırçalama ve tuvalet gibi öz ihtiyaçlarını anneden bağımsız şekilde yapabilecekleri bir dönemdir.
- Yetişkinlere yardımcı olmaktan hoşlanırlar bu bağlamda yemek sofrasının ve alış veriş gibi etkinliklerde ön planda olmak isterler.
ERKEK