CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIK NEDİR?
Cinsel yolla bulaşan hastalık, bulaş şekli itibariyle cinsel yolla bulaşan hastalıkların genel adıdır. Yani bu hastalıklar her zaman olmasa da çoğunlukla cinsel birleşme yoluyla bulaşır. HIV, chlamydia, genital uçuk, genital aft, bel soğukluğu, bazı hepatit türleri, sifiliz ve trikomoniyaz cinsel yolla bulaşan hastalıklardır.
Cinsel yolla bulaşan hastalık en yaygın bulaşıcı hastalıklar arasındadır. Her yıl milyonlarca kişi bu hastalıklara yakalanmaktadır ve bu hastalıkların yarısı 15-24 yaş arası kişilerde görülmekte ve uzun dönemli sonuçlara yol açmaktadır.
Cinsel yolla bulaşan hastalık tedavi gerektiren ciddi hastalıklardır. Aids gibi hastalıklar tedavi edilemeyebilir ve ölümle sonuçlanabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalık hakkında daha fazla bilgi edinmek kişinin kendisini korumasına yardımcı olur.
Cinsel yolla bulaşan hastalık vajinal, anal veya oral seks ile bulaşabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalık çoğunlukla cinsel temas yoluyla bulaşsa ta trikomoniyaz gibi hastalıklar havlu, ıslak kıyafetler veya klozetler gibi nemli ortamda bulaşabilir.
Aşağıdaki koşullara uyan kişiler cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı risk altındadır:
- Birden fazla partneri bulunanlar,
- Birçok partneri bulunan bir kişiyle cinsel ilişkiye girenler,
- Cinsel ilişki sırasında kondom kullanmayanlar,
- İntravenöz ilaçların enjekte edilmesinde aynı iğneyi kullananlar,
- Para veya uyuşturucu karşılığı cinsel ilişkiye giren gişiler.
Aids ve uçuk yönetilebilen ancak tedavi edilemeyebilen kronik koşullardır. Hepatit B’de kronik olabilir ancak yönetilebilir. Cinsel yolla bulaşan belirli hastalıklar üreme organlarında, görmede, kalpte ve diğer organlarda hasar oluşturana kadar farkedilemeyebilir. Cinsel yolla bulaşan bir hastağıa yakalanmak bağışıklık sistemini zayıflatarak sizi başka hastalıklara karşı savunmasız hale getirebilir ve hatta öldürebilir. Yeni doğan çocuğa bu hastalıkların bulaşması halinde bebekte kalıcı hasar veya ölüm gerçekleşebilir.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklara Ne Sebep Olur?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında her türden enfeksiyon bulunmaktadır. Bakteriyel olanlar arasında chlamydia, bel soğukluğu ve sifiliz yer almaktadır. Viral olanlar ise HIV, genital uçuk, genital aft (HPV) ve hepatit B’dir. Trikomoniyaz ise bir parazitten oluşur.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklara neden olan virüsler sperm, kan, vajinal akıntı ve bazen salya yoluyla bulaşır. Organizmaların çoğunluğu vajinal, anal veya oral seks ile, genital uçuk ve genital aft gibi hastalıklara yol açanlar ise cilt teması ile bulaşır. Diş fırçaları, jilet gibi kişisel eşyaların paylaşılması Hepatit B’nin bulaşmasına neden olabilir.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Nasıl Önlenir?
Cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlemek için genital aft, genital kızarıklık, akıntı veya diğer semptomların görüldüğü kişilerle cinsel ilişkiden kaçınınız. Korunmasız cinsel ilişkinin güvenli olmasının tek koşulu her iki tarafın da yalnızca birbiri ile cinsel ilişkiye girmesi ve her ikisinin de cinsel yolla bulaşan hastalıkların testinden geçmesinden sonra 6 ay sürenin geçmiş olmasıdır. Bu koşul sağlanmıyorsa şunlara dikkat edilmelidir:
- Her cinsel ilişkide lateks kondom kullanılmalıdır. Kayganlaştırıcı kullanılıyorsa su bazlı olmasına dikkat edilmelidir. Kondomlar hastalık veya hamileliği önlemede %100 etkili değildir. Ancak doğru kullanıldığında oldukça yararlıdır. Kondomların nasıl kullanılacağıöğrenilmelidir.
- Havlu ve iç çamaşırları başkasıyla ortak kullanılmamalıdır.
- Cinsel ilişki öncesinde ve sonrasında duş alınmalıdır.
- Hepatit B aşısı yaptırılmalıdır. Bu aşı üç dozda vurulur.
- HIV testi yaptırılmalıdır.
- Alkol veya madde bağımlılığı olan kişiler tedavi görmelidir. Bu kişiler genellikle güvenli bir cinsel yaşamdan uzaktır.
Geçmişte nonoxynol-9 kondomlarının cinsel yolla bulaşan hastalıkların organizmalarını öldürdüğü ve hastalığı önlediği düşünülmekteydi. Ancak güncel araştırmalar bu kondomların kadının vajinasını ve serviksi rahatsız ettiği ve cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma riskini arttırdığını göstermiştir. Bu nedenle nonoxynol-9 kondomları kullanılmamalıdır.
Cinsel yolla bulaşan hastalık taşıyan kişi başkasına bulaştırmamak için ne yapmalıdır?
Taşıdığınız cinsel yolla bulaşan hastalığı bir başkasına bulaştırmamak için:
- Muayene ve tedavi olmadığınız sürece cinsel ilişkiye girmeyin.
- Tedavi sürecinde doktorunuzun talimatlarına uyunuz.
- Özellikle yeni tanıştığınız kişilerle cinsel ilişkiye girerken kondom kullanınız.
- Doktorunuz onay vermediği sürece cinsel ilişkiye girmeyiniz.
- Muayenenizi düzenli takip ediniz.
- Partnerinizin de muayene olmasını sağlayınız.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkların semptomları nelerdir?
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar genellikle sessizdir, yani çok semptom ortaya çıkarmazlar. Kadınlarda ciddi komplikasyonlar oluşana kadar hastalık farkedilmeyebilir. Hastalıkların semptomları şunlardır:
- Penis, üretra, vajina veya anüsten akıntı. Akıntının rengi beyaz, sarı, yeşil veya gri olabilir. Akıntı kanlı olabilir ve güçlü bir kokusu olabilir.
- Genital ve/veya anal kaşınma veya tahriş
- Genital organ, anüs veya ağızda kızarıklık, kabarıklık, aft, şişlik veya yaralar.
- İdrar sırasında yanma veya ağrı
- Kasıkta şişen lenf bezleri
- Kasık veya alt karında ağrı
- Vajinal kanama
- Testislerde ağrı veya şişme
- Kilo kaybı, ishal, gece terlemeleri,
- Grip benzeri semptomlar (kas ağrıları, ateş ve üşüme)
- Cinsel ilişki sırasında ağrı,
- Adet kanaması dışında vajinadan kan gelmesi
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar nasıl test edilir?
Siz veya partneriniz bir başkasıyla korunmasız cinsel ilişkiye girdiyse her iki kişi de cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı tehlike altındadır. Herhangi bir semptom görülmese de bu durumu doktorunuzla paylaşınız. Testin pozitif olması halinde partnerinizin de tedavi olması gerekir. Bu husus kesinlikle ciddiye alınmalıdır, zira cinsel yolla bulaşan bazı hastalıkların ölümcül olabileceği unutulmamalıdır.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar Pap Smear testi, kan testi, idrar testi ve genital ve anal salgı testleri ile tespit edilebilmektedir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar nasıl tedavi edilir?
Bu hastalıkları kendiniz tedavi etmeye çalışmayınız. Bu hastalıklar bulaşıcı ve ciddidir ve tedavi gerektirir.
Bakteriyel olan hastalıklar erken teşhis edildiği takdirde antibiyotik ile tedavi edilebilir. Viral olanlar tedavi edilemese de belirli ilaçlarla yönetilebilir. Hepatit B için aşı bulunmaktadır ancak hastalığa zaten yakalanmış olanlar da aşı yararsızdır.
Cinsel yolla bulaşan bir hastalık için antibiyotik kullanıyorsanız verilen semptomlar yok olsa bile antibiyotik bitene kadar kullanılmalıdır. Ayrıca kendi enfeksiyonunuzu tedavi etmek için bir başkasının ilacı kullanılmamalıdır. Bu hata tedaviyi daha zor hale getirebilir.
Cinsel yolla bulaşan bazı hastalıkların tedavisi şöyledir:
HIV/AIDS: AIDS tedavisi bulunmadığından tedavi HIV düzeyini kontrol etmeye odaklanır. Antiretroviral ilaçlar HIV tedavisinin standart tedavisidir ve genellikle “kokteyl” adı verilen çeşitli ilaçların birleşimi kullanılır. Antiretroviral tedaviye ne zaman başlanması gerektiği hala tartışmalıdır. Bazı doktorlar HIV virüsünün tedavi edilmesinde erken başlangıcın önemini vurgularken, bazıları ilaçların istenmeyen yan etkilere veya ilaç direncine neden olabileceği inancıyla beklemekten yanadır. Antiretroviral tedaviye ne zaman başlanacağı doktora sorulmalıdır.
AİDS belirtileri ve bulaşma yolları ayrıca için bkz. (özet) : https://www.hepsaglik.net/aids/
Chlamydia ve Bel Soğukluğu: Bu hastalıklar antibiyotikler ile tedavi edilir. Test sonucunda bu hastalıklara yakalanıldığı testler sonucu ortaya çıkarsa, semptomlar ortaya çıkmasa bile tedaviye başlanır. Partnerinizin de tedavi olması gerekir. Belirli bel soğukluğu bakterileri antibiyotiklere dirençli olabilir, bu nedenle bel soğukluğu ile mücadelede birden fazla antibiyotik kullanılabilir. Bu hastalıkların tedavi edilememesi halinde üreme organlarında kalıcı hasar ve kısırlık ortaya çıkabilir.
Sifiliz: Sifiliz tedavisinde penisilin tercih edilir. Bakterinin yayılmasını ve diğer organlara zarar vermesini önlemek için erken tedavi gereklidir.
genital Uçuk: Bu virüs bir kere vücuda girdiğinde yaşam boyu kalır. İlk ortaya çıkıştan sonra yılda birkaç kez uçuk görülebilir ancak bu vakalar zaman içinde kendiliğinden iyileşir. Antiviral ilaçlar uçukların ortaya çıkışını önleyebilir ve iyileşmesini hızlandırabilir.
ERKEK